‘Tsja, ik word zo vaak uitgemaakt voor van alles en nog wat’, zei onze oudste die politieagent is. ‘Het is bizar wat die jonge gasten tegen je zeggen op zo’n Kingdance-festival, zei onze dochter. ‘Hoe vaak mijn vriendinnen en ik niet voor hoer of nog erger zijn uitgemaakt omdat we even wilden passeren’.
Als je niet oppast, raak je eraan gewend. Laat maar gaan, ze weten niet beter. Ook in organisaties worden nogal eens grenzen overschreden. Door cliënten en door collega’s.
Grenzen worden vaak overschreden in de zorg
Allerlei ongewenst onderling gedrag is vaak een belangrijke oorzaak van wrijving binnen het team. Denk aan collega’s die over je roddelen, je belachelijk maken of je buitensluiten. Het zijn misschien geen scheldpartijen, maar het is minstens zo pijnlijk.
Als we dit soort gedrag accepteren, geven we eigenlijk een signaal af dat het oké is om zo met elkaar om te gaan. Dat het normaal is om anderen te kleineren of te beledigen. En dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn.
Stel duidelijke grenzen over omgangsnormen
Zeg hardop in je organisatie: we laten het niet gaan, we weten wél beter. We vinden het niet normaal als je iemand kleineert. Wat bezielt je om je collega buiten te sluiten?
Het is echt een belangrijke stap om dit grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar te maken. Want daarmee maak je duidelijk dat ieders gedrag ertoe doet. En dus dat iedere medewerker ertoe doet. Ook diegene die niet gewenst gedrag laat zien.
Goed werkgeverschap gaat verder dan alleen het bieden van een goed salaris en secundaire arbeidsvoorwaarden. Het gaat ook om het creëren van een werkomgeving waarin medewerkers zich veilig en gewaardeerd voelen.
5 tips om grensoverschrijdend gedrag tegen te gaan in de zorg
Een prettige en veilige werkomgeving creëer je samen. Grensoverschrijdend gedrag voorkom je door naar elkaar te luisteren, elkaars grenzen te respecteren en duidelijke afspraken te maken. Mocht er toch een keer iets vervelends voorvallen, dan is het aan de organisatie om adequaat in te grijpen.
1. Ga met elkaar in gesprek en stel samen grenzen
Ga samen met je team in gesprek om boven water te halen welk gedrag zij als hinderlijk of onveilig ervaren, van collega’s, leidinggevenden en van cliënten. Doe dit in groepsverband, maar ook individueel. De kans is groot dat niet iedereen openlijk hun verhaal wil delen, zeker niet als zij tegenover die treiterende collega zitten.
Bepaal samen wat wel kan en wat niet kan. Wat de één als een leuk grapje interpreteert, kan voor de ander voelen als een kwetsende opmerking. Wat voor de één ervaren een compliment kan zijn, kan de ander ervaren als een ongemakkelijke situatie. Mensen verschillen en grenzen verschillen. Zoek naar een passend kader waarbinnen iedereen zich fijn, vrij en veilig voelt.
2. Sta achter je team in het geval van vervelend cliëntcontact
Het klant-is-koning-principe zit er tot op zekere hoogte bij iedereen ingebakken, ook in de zorg. Dit zorgt er helaas voor dat medewerkers zichzelf voorbijrennen of soms onnodig onacceptabel gedrag van cliënten tolereren.
Maak ook het gedrag van cliënten bespreekbaar. Stel samen vast wat wel kan en wat niet kan. Als organisatie heb je natuurlijk niet in de hand hoe cliënten zich gedragen, maar je kan medewerkers wel de steun en tools bieden om zich weerbaar op te stellen.
Gebeurt er toch eens iets wat niet door de beugel kan? Zorg ervoor dat medewerkers zonder te aarzelen bij je aan de bel trekken. Laat zien dat je achter je medewerkers staat en hun klacht en verhaal serieus neemt.
3. Maak voorvallen uit het verleden bespreekbaar
Maak eerdere voorvallen en wrijving binnen het team alsnog bespreekbaar. Ga met de verschillende partijen in gesprek en neem beide kanten serieus. Ook de medewerker die roddelt of iemand buitensluit heeft een eigen verhaal en verleden. Geef ook die medewerker de ruimte om zijn of haar struggles te bespreken. Vervelend gedrag heeft vaak een dieperliggende oorzaak.
Bemiddel tussen de verschillende partijen en bespreek wat er nodig is om samen op goede voet verder te kunnen. Ziet één van de partijen een prettige samenwerking niet meer zitten? Bekijk dan of er mogelijkheden zijn om de medewerker een nieuwe positie binnen de organisatie aan te bieden.
4. Stel een omgangsplan op met duidelijke afspraken
Stel een omgangsplan op met afspraken over de omgangsnormen binnen het team en over de grenzen die een medewerker mag stellen in het contact met cliënten. Neem afspraken op over grenzen die voor iedereen duidelijk zijn, maar spreek ook af dat iedereen de grenzen dient te respecteren die per persoon kunnen verschillen.
Neem in het omgangsplan jullie kernwaarden op en deel jullie visie met betrekking tot een prettige werkomgeving waarbinnen iedereen zich veilig en vrij voelt. Zet ook duidelijk op papier wat een medewerker kan doen en mag verwachten van de organisatie wanneer dit niet het geval is.
Zorg dat iedereen het omgangsplan te lezen krijgt, zowel de huidige als nieuwe medewerkers. Laat mensen het omgangsplan, al is het symbolisch, ondertekenen. Zo weet je zeker dat iedereen het gelezen heeft en dat alle neuzen dezelfde kant opstaan.
5. Stel een duidelijk protocol op om incidenten op te vangen
Stem met het management, HR en vertrouwenspersonen af op welke manier er kan worden ingegrepen bij de verschillende vormen van grensoverschrijdend gedrag. Maak hier duidelijke afspraken over, zodat eventuele klachten adequaat en consistent worden opgevangen.
Maak ook afspraken over wat een leidinggevende kan doen wanneer hij of zij grensoverschrijdend gedrag vermoedt binnen het team, bijvoorbeeld wanneer er veel gedoe en wrijving lijkt te zijn. Ook al hebben jullie als team duidelijke afspraken gemaakt, zal niet iedereen zich vrij voelen om aan de bel te trekken. Daarom is het goed om toch alert te zijn op signalen, zodat eventuele onenigheden binnen het team op tijd kunnen worden opgelost.
Grensoverschrijdend gedrag komt voor in veel verschillende vormen en kan een blijvende negatieve impact hebben op een medewerker en het gehele team. Het is jullie taak als organisatie om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen en – indien het toch voorkomt – adequaat op te vangen. Ga met elkaar in gesprek over grensoverschrijdend gedrag binnen het team en in het contact met cliënten. Maak een plan met afspraken over de omgangsnormen en laat deze door alle medewerkers in de organisatie lezen en eventueel ondertekenen. Stel ook een duidelijk protocol op voor het management om grensoverschrijdend gedrag op tijd te signaleren en adequaat op te vangen.
Gerry De Valk – Medewerkersreizen in de zorg
Als expert op het gebied van medewerkersreizen in de zorg leert Gerry zorgorganisaties de medewerkersbeleving structureel te optimaliseren – van pre-hire tot retire. Met vernieuwende inzichten en praktische handvatten helpt Gerry organisaties de medewerkers en hun behoeftes centraal te stellen – mét trots.
Met als resultaat? Meer zorgtalent, minder verzuim en verloop.